گردشگری و محیط جغرافیایی

        محیط به عنوان یکی از ارکان اصلی جریان گردشگری محسوب می شود. از این رو گردشگری و محیط ( در ابعاد انسانی و طبیعی ) به طور متقابل به هم وابسته می باشند. محیط، بسیاری از جاذبه ها را شکل می دهد و پیشبرد توسعه گردشگری به کیفیت محیط مورد بازدید وابسته است. علاوه بر آن، اجرای پروژه های گردشگری در مراحل مختلف همچون، انتخاب و تعین محل، ایجاد امکانات دسترسی به محل های مورد نظر، احداث هتل ها، مهیانمودن تاسیسات زیربنایی، همگی در رابطه با محیط بوده و توجه به ابعاد محیطی در پروژه های گردشگری همیشه در اولویت قرار دارد.

      با گسترش گردشگری، استفاده از محیط برای بهره برداری نیز افزایش خواهد یافت و لاجرم برای بهره برداری بیشتر مرتبا مورد پردازش قرار گرفته و بازساخت های محیطی مداومی را پشت سر می گذارد. بازساخت های محیطی با رویکرد به دورنمای گردشگر در سطوه بالاتر، کیفیت تجربه گردشگری را مدنظر داشته و با بی توجهی به کنش های محیطی، تنها سودآوری آن را مورد توجه قرار می دهد. به عقیده کازه منابع مورد نیاز گردشگران عبارتند از:

1- منابع طبیعی؛ مانند آب و هوای مناسب، عوارض مختلف زمین ( توبوگرافی ) مانند کوه ها، تپه ها، دریاچه ها، سواحل و مجموعه گیاهان و جانوران.

2- منابع اجتماعی- فرهنگی؛ مانند فعالیت ها و جلوه های هنری، جشنواره ها و دیگر موارد انسانی که شکل دهنده فرهنگ محیطی است.

3-منابع دارای ویژگی اقتصادی؛ که برطرف کننده نیازمندی های خدماتی، تسهیلاتی و رفاهی گردشگران در محیط مقاصد گردشگری می باشد.

      پیرامون پردازش این منابع محیطی و برای پاسخگویی به خواست گردشگران، درچارچوب بازساخت های محیطی است که در همه کشورهای جهان، مهمان سراهای بزرگ و مجهز، شبکه عظیم راه های هوایی، دریایی و زمینی، فرودگاه ها، تاسیسات تفریحی در مراکز شهری و روستایی، در کنار دریا و رودخانه ها و کرانه کوه ها ایجادشده است. این خود سبب شده است که هر مقصدی که مورد توجه گردشگران قرار گرفته، از نظر محیطی دچار تغییرات و گاهی چالش شود. تغییرات محیطی ناشی از گردشگری می تواند پیامدهای منفی و مثبتی را به دنبال داشته باشد.

      پیرامون پیامدهای مثبت بیشر به کارآمدی گردشگری برای حفظ محیط زیست و افزایش سطح رفاه ساکنان محلی تاکید می کند. به گونه ای که بنا به اظهار نظر سازمان جهانی جهانگردی می توان موارد زیر را در چارچوب پیامدهای مثبت گردشگری در یک محیط به شرح زیر برشمرد. ( البته این قید را باید برآن نهاد که این امر وقتی حاصل می شود که از طریق برنامه ریزی و آزمایش سرزمین اقدام شود).

      گردشگری، حفاظت از منابع طبیعی مهم و حیاط وحش که شامل مواردی از قبیل محیط زیست دریایی، توسعه پارک ها و زیست گیاههای ملی و منطقه ای می شود را توجیه نموده و آن را تامین مالی می نماید. زیرا این موارد عمده ترین جاذبه ها برای گردشگران به شمار می روند. در مورد کشورهایی با منابع محدود برای محافظت از محیط زیست، این نکته از مهمترین منافع گردشگری است.

       گردشگری، حفاظت از اماکن باستانی و تاریخی که جاذبه های گردشگری هستند را توجیه نموده و آن را تامین مالی می کند. حتی بخش های تاریخی داخل شهرها و شهرک ها به دلیل بهره بری گردشگری، مورد حفاظت و توسعه قرار می گیرند.

      گردشگری به بهبود کیفیت محیط زیست منطقه کمک می نماید. زیرا که گردشگران، علاقه مند بازدید از مناطق جذاب، پاکیزه و به دور از آلودگی هستند. گردشگری محرک هایی را برای پاکیزه نگه داشتن محیط زیست فراهم می سازد. این امر از طریق کنترل آلودگی هوا، آب، آلودگی صوتی و بصری، کاستن از تراکم و بهبود کیفیت کلی ظاهری از طریق طراحی ساختمان ها و محوطه سازی فراهم می گردد. حتی خود طراحی و جانمایی شایسته امکانات گردشگری، می تواند در جذاب ساختن محیط زیست شهری و روستایی سهیم باشد. بهبود زیرساخت ها بخصوص در مورد تامین آب و سیستم دفع فاضلاب و زباله نیز در بهبود کیفیت زیست محیطی موثر است.

       از آنجا که ساکنین محلی و بخصوص جوانان، شاهد توجه و علاقه گردشگران به مسائل  حفاظت از محیط زیست هستند، گردشگری سبب بالا بردن آگاهی جوانان می شود. آنگاه این افراد بومی، اهمیت حفاظت از محیط زیست را در مناطق خود بهتر تشخیص خواهند داد.

_{*برگرفته از مطالب گردآوری شده توسط رئوف موسوی*}