مهم ترین پیامدهای فردی و اجتماعی و فایده های مادی و معنوی سفر کردن از دیدگاه قرآن و کلام معصومان

علت این امر که در قرآن و کلام معصومان مردم بارها به سیر و سیاحت تشویق شده اند اینست که پی آمدهای فردی و اجتماعی و فایده های مادی و معنوی فراوانی در سفر نهفته است که به مهمترینن  آنها اشاره می کنیم :

1 ) عبرت گیری از ملت های گذشته

 در آیه 42 سوره روم رسول خدا مامور می شود که به مردم دستور دهد تا در زمین گردش کنند و فرجام گذشتگان را ببینند که چگونه خانه هایشان ویران و آثارشان نابود گشته و نسلشان از میانن رفته و دچار انواع گرفتاری ها و بلاها شده اند . این بدان سبب است که بیشترشان مشرک بوده اند . خداوند جزای برخی کرده هایشان را به ایشان چشانید تا شاید عبرت گیرند و در نتیجه به دامن توحید برگردند.

2 ) آشنایی با زندگی پیشینیان

در آیه 137 آل عمران آمده است که خداوند سنت هایی داشته که این سنت ها هرگز ویژه گروهی خاص نبوده است و به صورت سلسله قانون های الهی درباره همگان و آیندگان اجرا می شود . در این سنت ها پیروزی ها و پیشرفت های افراد با ایمان و مجاهد و یکتا پرست و شکست و نابودی های ملت های بی ایمان و گناهکار نیز پیش بینی شده که در تاریخ آمده است . خداوند با فراخوانی مردم به سیاحت و تشویق به اندیشیدن و تدبر در کردار اخبار و آثار پشتیبان بیش از پیش آنان را با عوامل شکست یا پیروزی و ناکامی و کامیابی جامعه های پیشین آشنا می کند .

3 ) شناخت آفریدگار

در آیه 20 عنکبوت خداوند حجت را بر مشرکان تمام می کند و آنان را با گردش در زمین راهنمایی می فرماید تا بفهمند که آفرینش پدیده ها با اختلاف هایی که در طبیعت ها و رنگ ها و شکل هایشانن است چگونه بوده و خداوند چگونه بدون الگو و نقشه پیشین آنان را با قدرت آفریده است .

4) پرورش اندیشه

 رسول گرامی اسلام (ص) به زیبایی این رهاورد مهم سفر را باز گفته است : « سفرکنید. همانا اگر مالی در سفربه چنگ نیاورید به حتم اندیشه شما فزونی خواهد یافت . »                                 بی گمان سفر به کشورها و سرزمین های گوناگون به ویژه کشورهای با تمدن انسان را با رهاوردهای تمدن بشری آشنا می سازد و امتیاز تمدن های بشری را به مردم نشان می دهد و افق هایی ژرف و گسترده فراوری انسان می گشاید .

5) برخورداری از تفریح سالم

در این زمینه علی علیه السلام می فرمایند : خردمند از شهری به شهری ( و از کشوری به کشور دیگر ) نمی رود مگر برای یکی از این سه چیز : کسب حلال برای گذراندن زندگی ، گام نهادن در راه آخرت و برخورداری از لذت حلال . در این بیان امام علی (ع) برخورداری از لذت های حلال را در گرو گردش دانسته و آن را بخشی از زندگی مسلمانان شمرده است .

6 ) دیدار خویشان (صله رحم )

 رسول گرامی اسلام (ص) می فرمایند : همه افراد امتم به حاضر و غایب شان حتی آنان که در رحم مادر و پشت پدرانشان هستند سفارش می کنم که به خویشان خود بپیوندد هر چند یک سال راه پیش رو داشته باشند .

دیدار خویشاوندان نزدیکان و دوستان یکی از هدفهای والای گردشگری اسلامی است که از آن به « صله رحم » تعبیر می شود و امروز گونه ای از جهان گردی اجتماعی به شمار می آید . دیدار خویشان از مبارک ترین رویدادهایی است که در زندگی هر انسانی روی می دهد . راهی شدن برای صله رحم شادابی روح ، تقویت اراده دل گرمی و پشتکار و پاداش و ثواب بی شمار دارد و ترک آن به صلاح دین و دنیای هیچ مسلمانی نیست .

 امام باقر علیه السلام در این باره می فرماید : « صله رحم خلق را نیکو ، دست را با سخاوت و نفس را پاکیزه می گرداند ، روزی را افزون می کند و مرگ را به تاخیر می اندازد . »

7 ) زیارت

یکی دیگر از هدف های سفر در اسلام زیارت مشاهد و عتبات عالیات است که توشه اندوزی برای آخرت هر مسلمانی است . در اسلام درباره زیارت امامان بسیار تاکید شده است . امام رضا علیه السلام درباره زیارت مشاهد مقدس امامان معصوم علیه السلام می فرمایند :

« هر امامی بر گردن دوستان و پیروان خود عهد و پیمانی دارد . این عهد و پیمان هرگز بریده نمی شود . این عهد آن گاه به کمال خود می رسد که آرامگاه امام خود را زیارت کند پس هرکس که امام خود را با رغبت زیارت کند و آن چه را که آنان به آن فراخوانده اند تصدیق کند آنان او را در قیامت در پیشگاه خداوند شفاعت خواهند کرد . »

 

       بر این اساس زیارت از موثرترین سفرهای عبادی در اسلام است . هر مسلمانی توفیق زیارت امامان علیهم السلام را آرزو می کند تا خود را از سرچشمه جوشان معنویت آن بزرگواران سیراب سازد .

در کشور ما طبیعت و جاذبه های سفر در سرزمین چهار فصل ایران زمین فراوان است اما در کنار ضعف های عمده و ناهماهنگی های ابزار مسافرت در کشورمان بسیاری از مسافران خود نیز ازز فرهنگ و آداب مسافرت کمتر استفاده می برند که البته این وضعیت به دلیل تعریف نشدن اصل سفر و عدم رواج فرهنگ مسافرت پدیدار شده است . در چنین حالتی آن چا که بیش از هر چیز باید در هدف کار رسانه ها (مراکز آموزشی و تربیتی ) باشد بهبود و ارتقای فرهنگ صحیح مسافرت و آموزشش عمومی آداب سفر است در این میان نقش رسانه ملی و آموزش و پرورش باید پر رنگ تر از دیگر مراکز باشد .

 شایسته است خاتمه مطلب را با ذکر برخی از آداب پیامبر عظیم الشان اسلام در سفر به پایان ببریم . از جمله آداب آن حضرت در سفر این بود که : ایشان هر وقت به مسافرت می رفت پنج چیز با خود برمیداشت:

1)      آئینه

2)      سرمه دان

3)      شانه

4)      مسواک

5)      مقراض    

همچنین در روایات آمده است که رسول خدا (ص) وقتی راه می رفت طوری با نشاط می رفت که بنظر می رسید خسته و کسل نیست . هر وقت از بلندی ها سرازیر می شد می گفت : « لا اله الا الله » و هر وقت بر بلندی ها بالا می رفت می گفت : «الله اکبر » و از هیچ منزلی کوچ نمی کرد مگر اینکه در آن منزل دو رکعت نماز می خواند و می فرمود : اینکار را برای این می کنم که این منزل به نمازی که در آنها خوانده ام شهادت دهند . ایشان هر وقت با مومنین خداحافظی می فرمود می گفت : خداوند تقوا را زاد وتوشه شما قرار دهد و به هر خیری مواجهتان سازد و هر حاجتی را از شما بر آورده کند و دین و دنیای شما را سالم و ایمن سازد و شمارا با غنیمت فراوان برگرداند .

 *برگرفته از مطالب گردآوری شده توسط رئوف موسوی*